Plant van de maand september: Herfsttijloos

Blijf ik met de plant van deze maand nog steeds wat in de sfeer van de vakantie hangen, want dit is een soortje dat je weer vlotter in de bergen zal aantreffen dan in onze lage landen.

Herfsttijloos (Colchicum autumnale) is een bolgewasje dat qua bloem erg op krokusjes lijkt. Net als veel bolgewassen verschijnen de tulpachtige bladeren in de lente en zijn tegen de zomer al verdwenen. Maar de bloemen komen pas in de nazomer tot herfst, na dat de forse bladertoef al lang afgestorven is. 

Ik heb er maar één in de tuin staan, maar in de loop der jaren is die bol al tot een mooie toef uitgegroeid.

Het lijkt er dus op dat de Herfsttijloos een hele late tussen de typische lentebloeiers is, maar eigenlijk is het helemaal andere en bloeit de herfsttijloos als één van de eerste van alle bolgewassen - zo vroeg dat de bloemen al voor de winter verschijnen ...  zodat de zaaddozen al snel in de lente zichtbaar zijn.

Net als de Gewone es en het Koninginnekruid staat de Herfsttijloos op twee plaatsen: enerzijds op vochtige en voedselrijke standplaatsen, maar ook droge standplaatsen kunnen, indien die voldoende kalkrijk zijn.
Herfsttijloos komt daarom, zij het zeldzaam, voor in valleien zoals die van de Maas en ook op de droge hellingen in Zuid-Limburg. 

Waar Herfsttijloos echter toch op zandige bodems in de kempen aangetroffen wordt, zal dat eerder op vroegere vloeiweiden zijn. De bodems werden er bevloeid met kalkrijk en voedselrijk water dat via kanalen aangevoerd werd om deze intensief onderhouden hooiweiden te bevloeien. Het hooi werd eertijds gretig afgenomen onder andere door het leger, toen die nog veel paarden gebruikte. Herfsttijloos kwam op die vloeiweiden terecht samen met graslandzaad uit de bergen, waarmee men een hogere productie wou halen.

En zo beland ik toch weer in de bergen - en bij de tijloosjes die ik er aantrof. Geen Herfsttijloos, maar Alpentijloos. Kleiner, zachter van kleur, en met die smallere bloemdekbladen mijn favoriet tussen de Tijloosjes.

Alpentijloos - Colchicum alpinum (Les Ecrins)

Alpentijloos Colchicum alpinum (Lötchental)