Krullen en Kant

The images
That form our world
Appear as time
Our day unfurls

As leaves of ferns
Once tightly curled
Our time expands
To fill our space

With length
And breadth
With depth
And pace

To leave a stalk
Behind the fronds
Connected
To the mother place

That heart
From where
All fern buds grow

Not so different
You know
From the lives
Of you and me

Except the fact
Our fronds
Move free

Egal Bohen

Lange tijd droomde ik ervan een oude tuin te bezitten. Zo één met een doorleefd karakter, en donkere hoekjes en kantjes, met hagen en struikgewas en stinzeplanten en varens, langs slootjes en op oude halfvergane muurtjes of omgevallen bomen. Zo'n tuin met dikke en monumentale bomen, zwaar van loof en reeds op een leeftijd dat de ontwerper al lang overstijgt. 


Ik hou van oude tuinen. Dat is duidelijk. En ben dan altijd een beetje jaloers als ik in iemands tuin komt waar je de tijd kan voelen. Maar langs de andere kant - ben ik nu toch wel blij dat ik onze tuin vanaf nul begonnen ben. Dat gaf me alle vrijheid om te spelen en te experimenteren. Wat je natuurlijk minder kan in zo'n oude tuin.

De biodiverse tuin is dus niet oud, met zijn twee-en-twintig jaar is ie nog maar net volwassen.  Nu beginnen gelukkig de laatste jaren de bomen toch al ietwat echte boom-allures aan te nemen - dus het komt wel, die oude sfeer. En ik tracht dat toch al hier en daar wat op te roepen met in verloren hoekjes varens aan te planten. Wat als er iets is wat ik met oude tuinen associeer (op de oude bomen na) dan zijn het varens.

Mannetjesvarens in de varenborder

Er staat al een behoorlijke collectie in de tuin. De meeste staan verspreid, en verdekt opgesteld. Maar één plek is voorbehouden voor varens. Dit groepje, de “varenborder” staat aan de noordoostelijke kant van het huis. Daar komt alleen zon in de ochtend, en dan nog half gesluierd doorheen de krulwilg. Ideaal voor een bos/varentuintje. We hebben er de meest voorkomende inheemse soorten gezet: Brede stekelvaren, Mannetjesvaren en Wijfjesvaren, maar er staat ook een zeldzamere Zachte naaldvaren. En wat bosplanten: Klimop, Grote veldbies, Grote muur en Slanke sleutelbloem. En Geel nagelkruid – die heeft zich al over de hele tuin uitgezaaid. Vroeger stond in de varenborder ook Longkruid – die moet ik volgend jaar echt nog eens opnieuw planten – prachtig is dat!

rechts Brede stekelvaren, links Mannetjesvaren

Zachte naaldvaren in de Varenborder

Tongvaren                                                         Brede stekelvaren en achteraan Wijfjesvaren

Tongvaren staat er ook, maar die doet het niet zo goed. Dat is echt een liefhebber van het duistere en koel-vochtige. Eigenlijk hoort die op de binnenzijde van een oude gemetselde waterput.

Mannetjesvaren doet het echter heel goed op onze leem! Die zaait zich dan ook vlot uit, en dus vinden we elk jaar wel hier en daar zo’n jong teer plantje, dat dan heel voorzichtig verplant wordt naar een meer geschikt plekje, want zoals altijd met dat spontaan gegroei, staat dat net ergens waar het op termijn niet goed komt – meestal is er kans op vertrappeling. Ik heb ze al op verschillende plekjes gezet.

In een hoekje van de heg ...

aan een toegangspoortje, ...

in een hoekje tussen muren, ...

of in de heg zelf.

Er staan er eigenlijk overal in de tuin.
Dit is wijfjesvaren – naast de waterput, aan de voet van de roos Schneewitchen.

Een Smalle stekelvaren, verstopt tussen het overige groen in de schaduwborder.

We hebben er ook een aantal rond en in de struikenborder gezet:

Deze Geschubte mannetjesvaren is na tien jaar al fors geworden!

Een Zachte naaldvaren



Struisvarens

De makkelijk via wortelstokken uitbreidende Struisvaren. Niet echt inheems, maar prachtig toch, met die trechtervormige bladrozet!

De trechtervormige bladrozet van de Struisvaren

En hier ben ik echt trots op! Een ieniemienie-varentje dat in oude bossen ganse tapijtjes kan vormen. Het heet Gebogen driehoeksvaren. Keizeldzaam, zowel in de natuur als bij de kweker. Net als zijn reusachtige verwant de Adelaarsvaren maakt ie geen rozetten, maar komen de blaadjes afzonderlijk uit de grond vanuit een ondergronds kruipende wortelstok. Nou, eerder worteltwijgje in dit geval.

Gebogen driehoeksvaren

Maar zo teer! Als de kinderen wild doen met ballen en stokken zet ik er een beschermkooi over!

En aan de waterkant staan er nog enkele speciallekes, niet veel groter dan het Gebogen driehoeksvarentje: Bolletjesvaren

Bollekesvaren

En de zeldzame Moerasvaren. Hoe die dat overleeft is me een raadsel! Deze plant groeit letterlijk op de overgang van land naar water en vriest dan ook elke winter compleet vast in het ijs!

Moerasvaren

En dan verbergt er zich nog eentje onder de heg. Eigenlijk zou die ook allang een tapijtje moeten gevormd hebben, maar echt vlot lukt dat niet. Nu ja, we leven op hoop. Het is een Eikvarentje. Maar aan de vreemd gevormde bladpunten te zien hebben ze me één of andere cultivar in mijn pollekes gedraaid.

Nu staat er nog één op mijn verlanglijstje. Hij lijkt heel sterk op de Mannetjesvaren, maar mist het bronsgroene ervan. Als je een wat bleek uitgevallen Mannetjesvaren ziet staan, ruik dan eens aan het blad – geurt het naar appelsien, dan heb je ‘em gevonden: de Stippelvaren. Deze is wegens die typische geur ook beter bekend als Citrusvaren. Weet er iemand een kweker die deze verkoopt?